कांग्रेसमा विशेष महाधिवेशन पक्षधरको भेला, निर्वाचनअघि महाधिवेशन अनिवार्य

काठमाडौं – कांग्रेसका विशेष महाधिवेशन पक्षधरको बुधबार काठमाडौंमा भेला भयो। उक्त भेला आगामी केन्द्रीय समितिलाई महाधिवेशनको मिति तोक्नका लागि दबाब दिन राखिएको थियो। कांग्रेसमा चुनावपछि महाधिवेशन गर्ने कि अघि गर्ने भन्ने विषयमा चर्को विवाद छ। त्यसबारे असोज २८ गतेदेखि जारी केन्द्रीय समिति बैठकले निर्णय लिन सकेको छैन।
उनीहरूले विशेष महाधिवेशनको प्रक्रिया अघि बढाउन केन्द्रीय समितिलाई दबाब बढाइरहेका छन्। कांग्रेसको शुक्रबारको बैठकमा निर्वाचन पछिको कार्यतालिका ल्याउनका लागि कार्यवाहक सभापति पूर्णबहादुर खड्का शीर्ष नेता तथा पदाधिकारीसँग छुट्टाछुट्टै छलफलमा छन्।
कांग्रेसमा पुसभित्र नियमित महाधिवेशन गर्ने गरी कार्यतालिका ल्याउन संस्थापन पक्ष तयार देखिन्छ। तर, त्योभन्दा अगाडि विशेष महाधिवेशनको हस्ताक्षर फिर्ता हुनुपर्छ भन्दै आएको छ। अर्कोतिर विशेष महाधिवेशनको माग गरिरहेको संस्थापन इतर पक्ष नियमित महाधिवेशन महामन्त्री गगन थापाले प्रस्ताव गरेको पुस १६ गतेदेखि हुने गरी तालिका ल्याउन तयार छ। हस्ताक्षर कुनै पनि हालतमा फिर्ता नहुने उनीहरूको तर्क छ।
दुवै पक्षका अडान यथावत छन्। सहमति गराउन शीर्ष नेता लागेका छन्। सभापति शेरबहादुर देउवा विशेष महाधिवेशनका पक्षमा छैनन्। पुसमा नियमित महाधिवेशन गराउन केही हदसम्म देउवा सहमत भए पनि हस्ताक्षर फिर्ता नगर्ने अडानमा विशेष पक्षधर छन्।

पार्टीको निकासका लागि अब विशेष महाधिवेशनको विकल्प नभएको भन्दै आफूहरूले दबाब दिनका लागि भेला आयोजना गरेको नेता गुरुराज घिमिरेले बताए। नेता घिमिरेले संसारका कीर्तिमान भंग हुने गरी पार्टी केन्द्रीय कार्यसमिति बैठक लम्बिएको टिप्पणी गरेका छन्। बैठकमा बोल्दै घिमिरेले चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले सबैभन्दा लामो बैठक जम्मा २३ दिन बैठक बसेको उल्लेख गर्दै आफ्नो पार्टीको बैठक भने डेढ महिनासम्म चल्दा पनि निष्कर्ष निस्कन नसकेको बताए।

घिमिरेले अगाडि भने, ‘संसारमा सबैभन्दा लामो बैठक चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको बसेको रहेछ। जम्मा २३ दिन। हाम्रो डेढ महिना पुग्दैछ। संसारका कीर्तिमान हामीले भंग गरेर केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठक बसिसक्दा पनि असोज २८ गते सुरु भएको बैठक, आज महिनाको हिसाबले त ‘असोज, कात्तिक, मंसिर’ महिना गणना गर्दा त तीन महिना र दिन हिसाब गर्दा डेढ महिना बस्दा पनि हामी निष्कर्षमा पुग्न सकेका छैनौं।’

अहिलेसम्मको प्रगति भनेको आयोगमा पार्टी दर्ता भयो भन्दै उनले भने, ‘बल्लतल्ल हामीले निर्वाचन आयोगमा पार्टी दर्ता गरायौं। त्यसपछि निर्वाचनमा भाग लिने भयौं।’
घिमिरेले बैठक बस्दै सर्दै गरेकाले बिहीबारको बैठक पनि सर्ने हल्ला आइसकेको भन्दै अगाडि भने, ‘भोलि बैठक बस्ने भनिएको छ। सर्ने हल्ला पनि छ। सर्ने हल्ला नै सत्य हुन्छ। गर्ने हल्लाभन्दा सर्ने हल्ला नै सत्य हुन्छ। आजसम्म गर्ने हल्ला सत्य भएको छैन।’

कांग्रेसका गण्डकी प्रदेश सभापति शुक्रराज शर्माले आफूहरूलाई जिम्मेवारी दिए एक महिनामै महाधिवेशन गरिदिने बताएका छन्। उनले नियमित महाधिवेशन नै एक महिनाको तयारीले गर्न सकिने दाबी गर्दै भने, ‘म गण्डकी प्रदेशको सभापति हुँ, केही कारणले महाधिवेशन गर्न सकिन्न भन्ने मलाई लाग्दैन। हामीलाई जिम्मेवारी दिनुहोस्, एक महिनाको समय दिनुहोस्, सबै प्रक्रिया पु‍र्‍याएर महाधिवेशन गर्छौं, यसका लागि सातै प्रदेश तयार छ।’

उनले बीपी कोइरालाका पालामा महाधिवेशन माग गर्नै पर्ने अवस्था नभएको बताए। त्यसबेला सिद्धान्त र पद्धतिअनुसार पार्टी चलेको उल्लेख गर्दै उनले ५४ प्रतिशतले माग गर्दा पनि महाधिवेशन गर्दिनँ भन्ने अवस्था आउनु दु ःखद रहेको बताए।
उनले जो सभापति बने पनि अहिलेको अवस्था हल गरेर जाने भन्दै गल्ती नदोहो‍र्‍याउने प्रतिबद्धतासहित जनताका बीचमा जानुपर्ने पनि बताए।

कांग्रेसका नेता ओमकार श्रेष्ठले पार्टीकै केही पदाधिकारीहरूले महाधिवेशन रोक्न भूमिका खेलेको बताएका छन्। ‘संस्थापनका नाममा त्यहाँ एकथरि छन्, थाँक्रोमा चढेका लहराहरू उनीहरूसँग सतर्क हुनुस थाँक्रो भाँचियो, लहरा भुइँमा झ‍र्‍यो।’ उनी २०१४ सालमा भएको कांग्रेस विशेष महाधिवेशनमा पनि सहभागी भएका थिए। विशेष महाधिवेशन पक्षधरले उनकै अध्यक्षतामा भेला गरेका थिए। उनले विशेषको परिस्थिति अहिलेकै जस्तो अवस्था आउँछ भन्ने सोचेर आफूसहितले विधानमा त्यो व्यवस्था राखेको समेत बताउँदै भने, ‘२०१४ सालमा सभापतिको प्रस्तावमा गएर विशेष महाधिवेशनबाट सभापति हस्तान्तरण गरेको पार्टी हो यो, आज विशेष महाधिवेशन गरे पार्टी विभाजन हुन्छ भनेर हल्ला गर्ने पदाधिकारीहरू पनि बसिरहेका छन्, उनीहरूको भर नपर्नुस् नयाँ नेतृत्व चुन्नुस् विधानले विशेष महाधिवेशन नभई छाड्दैन।’

कांग्रेसका विश्लेषक नेता हरि शर्माले नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय समितिले विशेष महाधिवेशन पक्षधरलाई बिरालोले मुसा खेलाएझैँ गरेको टिप्पणी गरेका छन्।

उनले भने, ‘म नेपाली कांग्रेसको सदस्य छैन। तर, पार्टीकै छहारीमा हुर्केको नागरिक हुँ। तपाईंहरूको केन्द्रीय समितिले तपाईंहरूलाई बिरालोले मुसा खेलाएको जस्तो खेलायो, त्यो देखेर मलाई चित्त दुखेर आयो। तपाईंहरूलाई अपहेलना गरेको देख्दा नागरिकको हैसियतले मन रोयो। विधानमा व्यवस्था भएअनुसार विशेष महाधिवशेन माग्दा सुन्न नसक्ने? जुन किसिमको तिरस्कार कुरा यहाँ सुनेँ, त्यसले लोकतन्त्र बलियो होलाजस्तो मलाई लाग्दैन।’

शर्माले पछिल्लो परिस्थितिलाई राष्ट्रपतिले सम्हालेको पनि बताए। राष्ट्रपतिले सुझबुझ नपु‍र्‍याएको भए नेताहरू आज जेलमा हुने पनि बताए। ‘गणतन्त्र र राष्ट्रपतिले जोगाएको हो हामीलाई, नत्र आज नेताहरू नख्खु जेलमा हुन्थे। रक्षा बमलगायतले प्रधान सेनापतिलाई तपाईंले कू गर्न खोजेको हो भनेर गरेको प्रश्नले लोकतन्त्र जोगाएको हो, प्रश्नले लोकतन्त्र जोगाउँछ। नेतृत्वको हैकम तपाईंहरूले बुझ्नुभएको छ, लोकतन्त्रमा देश, समाज र नागरिकको भविष्य रहन्छ। त्यसको संवाहक झन्डा बोक्ने तपाईंहरू हो। कांग्रेसले चुनावमा जाने निर्णय गरेर अरू पार्टीलाई पनि त्यसतर्फ डोहो‍र्‍यायो।’

५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिको हस्ताक्षरसहित असोज २९ गते उनीहरूले प्रस्ताव दर्ता गरेका थिए। विधानअनुसार पुस २९ भित्र विशेष महाधिवेशन गरिसक्नुपर्ने भए पनि संस्थापन पक्षले टार्न खोजेको भन्दै उनीहरू रुष्ट छन्।

कार्यवाहक अध्यक्ष वार्तामा जुट्दै
कांग्रेसमा जारी विवाद अन्त्यका लागि भन्दै कार्यवाहक सभापति पूर्णबहादुर खड्का र महामन्त्रीहरू छलफलमा जुटेका छन्। कांग्रेसभित्र महाधिवेशन निर्वाचन अघि कि पछि यो विषय विगत एक महिनादेखि चल्दै आएको छ। पार्टीको १५औं महाधिवेशन चुनावअघि गर्ने कि, तत्कालै विशेष महाधिवेशन गर्ने कि, चुनावपछि नियमित महाधिवेशन गर्ने भन्ने विवाद समाधानका लागि नेताहरू जुटेका हुन्। एक महिनाभन्दा लामो समयदेखि केन्द्रीय समिति बैठक बसे पनि महाधिवेशनको मिति अभैm टुंगो लाग्न सकेको छैन।

कांग्रेसका प्रवक्ता प्रकाशशरण महतले चुनावअघि पार्टीको महाधिवेशन हुने कुनै आधार आफूले नदेखेको बताउँदै भने, ‘पुसभित्र महाधिवेशन हुने कुनै सम्भावना देख्दिनँ। निर्वाचनमा जाने कुरा प्रत्युत्पादक पनि हुन्छ। सबै विधि प्रक्रिया पु‍र्‍याएर गर्न भ्याइँदैन। भन्नलाई त आजै गर्छु भोलि नै गर्छु भनेपनि भयो नि ! कार्यवाहक सभापतिजिले सबैसँग सहमतिको प्रयासका लागि काम गरिराख्नुभएको छ। उहाँले नै बैठक टुंग्याउनुहुने हो।’

कांग्रेसले मंसिर ११ गते बस्ने गरी केन्द्रीय समिति बैठक बोलाएको छ। उक्त बैठकबाट महाधिवेशनको कार्यतालिका ल्याउनुपर्ने दबाब छ।